Ogrzewanie gazowe w ostatnich latach znacząco zyskało na popularności. Wynika to z wielu czynników, w tym z bezobsługowej pracy kotłów gazowych, prostego montażu, niewielkich gabarytów urządzeń, systematycznie rozbudowywanej infrastruktury gazowej oraz niskiej emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Jest to rozwiązanie przyciągające uwagę zwłaszcza w kontekście termomodernizacji domów, a jego prostota i niskie koszty eksploatacji przemawiają do szerokiego grona odbiorców.
Ogrzewanie gazowe
bez tajemnic
Ogrzewanie gazowe od dawna cieszy się dużą popularnością i uznaniem jako jeden z najefektywniejszych sposobów ogrzewania domów. Choć dla niektórych może wydawać się skomplikowane, w rzeczywistości jego zasada działania i korzyści są proste do zrozumienia i zastosowania. W ramach działań na rzecz ochrony środowiska i redukcji emisji CO₂, Unia Europejska wdraża długoterminową politykę klimatyczną oraz inicjatywy mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego.
Nie jest jednak prawdą, że zakazano używania kotłów na paliwa kopalne, w tym gazowych, do ogrzewania budynków.
W nadchodzących latach nadal będzie można je montować.
Jak działa ogrzewanie gazowe?
Jakie są rodzaje ogrzewania gazowego?
Czy ogrzewanie gazowe nadal jest opłacalną opcją?
Ogrzewanie gazowe – tanie i bezpieczne
Ogrzewanie domu oraz przygotowanie ciepłej wody użytkowej pochłania aż 70% rocznych kosztów utrzymania budynku. Koszty te zależą od izolacyjności cieplnej, rodzaju paliwa i sprawności systemu grzewczego. Wybór źródła ciepła to kluczowa decyzja wpływająca na nasze przyszłe wydatki.
Inwestycja w źródło ciepła może się różnić w zależności od wybranej technologii. Kotły gazowe, są często wybierane ze względu na stosunkowo niskie koszty inwestycyjne na poziomie kilku tysiecy złotych. Natomiast nowoczesne rozwiązania, takie jak pompy ciepła czy systemy elektryczne wspomagane instalacją fotowoltaiczną, mogą wiązać się z wydatkiem nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Co ważne, mroźne i pochmurne polskie zimy mogą ograniczać efektywność niektórych rozwiązań opartych na odnawialnych źródłach energii dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Na przykład, efektywność paneli fotowoltaicznych spada w dni pochmurne, natomiast wydajność powietrznych pomp ciepła spada w skrajnie niskich warunkach – co wymaga współpracy dodatkowego systemu wspomagającego lub alternatywnego źródła ciepła. Natomiast rozwiązania wykorzystujące gaz ziemny lub płynny pracują niezależnie od temperatur zewnętrznych – dlatego są gwarantem ciepłego i bezpiecznego domu.
Jakie ogrzewanie wybrać?
Dlaczego ogrzewanie gazowe jest popularne?
Dofinansowanie na kocioł gazowy
Od 2018 roku, dzięki programowi „Czyste Powietrze”, istnieje możliwość uzyskania dofinansowania na wymianę starego, nieefektywnego pieca węglowego na nowoczesny kocioł gazowy. Program ten adresowany jest do osób fizycznych będących właścicielami domów jednorodzinnych, z rocznym dochodem nieprzekraczającym 135 tys. zł, planujących termomodernizację swojego domu wraz z wymianą ogrzewania.
Jednym z warunków skorzystania z dofinansowania jest zobowiązanie się do likwidacji starych, nieekologicznych źródeł ciepła. Ta inicjatywa ma na celu nie tylko wspieranie indywidualnych inwestorów w unowocześnianiu ich domów, ale również przyczynia się do redukcji ogólnokrajowej emisji szkodliwych substancji do atmosfery.
Ogrzewanie gazowe w ostatnich latach znacząco zyskało na popularności. Wynika to z wielu czynników, w tym z bezobsługowej pracy kotłów gazowych, prostego montażu, niewielkich gabarytów urządzeń, systematycznie rozbudowywanej infrastruktury gazowej oraz niskiej emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Jest to rozwiązanie przyciągające uwagę zwłaszcza w kontekście termomodernizacji domów, a jego prostota i niskie koszty eksploatacji przemawiają do szerokiego grona odbiorców.
Od 2018 roku, dzięki programowi „Czyste Powietrze”, istnieje możliwość uzyskania dofinansowania na wymianę starego, nieefektywnego pieca węglowego na nowoczesny kocioł gazowy. Program ten adresowany jest do osób fizycznych będących właścicielami domów jednorodzinnych, z rocznym dochodem nieprzekraczającym 135 tys. zł, planujących termomodernizację swojego domu wraz z wymianą ogrzewania.
Jednym z warunków skorzystania z dofinansowania jest zobowiązanie się do likwidacji starych, nieekologicznych źródeł ciepła. Ta inicjatywa ma na celu nie tylko wspieranie indywidualnych inwestorów w unowocześnianiu ich domów, ale również przyczynia się do redukcji ogólnokrajowej emisji szkodliwych substancji do atmosfery.
Perspektywa unijna dotycząca gazu
Parlament Unii Europejskiej, dążąc do ograniczenia emisji dwutlenku węgla i osiągnięcia celów polityki klimatycznej, wytyczył regulacje dotyczące wymaganych komponentów OZE przy użytkowaniu kotłów gazowych. Nowe przepisy mają być odpowiedzią na wyniki szacunków UE, które dowodzą, że budynki odpowiadają za 36% emisji gazów cieplarnianych oraz 40% zużycia energii w krajach Unii Europejskiej.
W styczniu br. zostało zatwierdzone porozumienie dotyczące nowelizacji dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków EPBD (Directive 2010/31/EU of the European Parliament and of the Council of 19 May 2010 on the energy performance of buildings). Plan zmian, zapowiedziany już w 2021 roku, podąża ku wizji zeroemisyjnych budynków oraz ograniczania ogrzewania bazującego wyłącznie na paliwach kopalnych. Dyrektywa EPBD, mająca za cel osiągnięcie zerowej emisyjności budynków do 2050 roku, została oficjalnie zatwierdzona 19 stycznia 2024 roku, co stanowi kolejny krok do realizacji neutralności klimatycznej Unii Europejskiej.
Bazując na powyższym, Unia Europejska skupia się na planowaniu ograniczania paliw kopalnych w ogrzewaniu budynków. Proces ten jest perspektywą bardzo odległą. Zmiany wprowadzane będą stopniowo, aktualnie nie są jeszcze bezpośrednio obowiązujące, ale stanowią wyraźny kierunek polityki energetycznej UE.
Zgodnie z aktualnymi przepisami, używanie istniejących kotłów gazowych wciąż będzie możliwe i nie będzie w żaden sposób zakazane, choć z czasem spalanie gazu stanie się coraz mniej opłacalne w porównaniu do rozwiązań, wykorzystujących odnawialne źródła energii, tj. pompy ciepła. Kluczowe jest tu uwzględnienie, że nowe ograniczenia UE będą w najbliższych latach dotyczyć nowo budowanych obiektów mieszkalnych, użyteczności publicznej oraz tych, które będą przechodzić gruntowną termomodernizację. Ten trend zachęca do inwestowania w bardziej ekologiczne i efektywne energetycznie systemy ogrzewania.
Przyszłość kotłów gazowych
Warto podkreślić, że przepisy wprowadzone przez EU nie odnoszą się do istniejących kotłów gazowych, stąd wniosek – że będą mogły być one eksploatowane do końca ich żywotności. Oznacza to, że mieszkańcy ogrzewający swoje domy gazem, będą mogli nadal to robić po roku 2027 roku. Proces legislacyjny w tej kwestii wciąż trwa, a jego ostateczne regulacje nie zostały jeszcze określone. Użytkowanie kotłów gazowych ma więc przed sobą jeszcze kilkanaście lat perspektywy.
Do kiedy ogrzewanie gazowe?
Przepisy, a istniejące już urządzenia
Okres przejściowy dla właścicieli kotłów gazowych?
Zgodnie z dyrektywą unijną będzie można instalować kotły gazowe w nowobudowanych budynkach mieszkalnych (po 2027 roku) oraz termomodernizowanych (po 2030 roku), z tą jednak różnicą, że instalacje grzewcze będą musiały być doposażone w urządzenia OZE jak np. panele fotowoltaiczne.
Obecnie obowiązujące regulacje określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Ten akt prawny szczegółowo opisuje parametry, które powinny spełniać budynki i związane z nimi urządzenia, ich umiejscowienie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę.
W sferze spekulacji jest stwierdzenie, że Parlament Europejski wprowadzi okres przejściowy dla wymiany istniejących pieców gazowych na bardziej ekologiczne rozwiązania. Prawo unijne jest w fazie doprecyzowania i na ten moment wymaga dodatkowego opracowania. W dalszej części strony przedstawiamy dokładnie wymogi dotyczące ogrzewania gazem.
Zgodnie z dyrektywą unijną będzie można instalować kotły gazowe w nowobudowanych budynkach mieszkalnych (po 2027 roku) oraz termomodernizowanych (po 2030 roku), z tą jednak różnicą, że instalacje grzewcze będą musiały być doposażone w urządzenia OZE jak np. panele fotowoltaiczne.
Obecnie obowiązujące regulacje określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Ten akt prawny szczegółowo opisuje parametry, które powinny spełniać budynki i związane z nimi urządzenia, ich umiejscowienie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę.
W sferze spekulacji jest stwierdzenie, że Parlament Europejski wprowadzi okres przejściowy dla wymiany istniejących pieców gazowych na bardziej ekologiczne rozwiązania. Prawo unijne jest w fazie doprecyzowania i na ten moment wymaga dodatkowego opracowania. W dalszej części strony przedstawiamy dokładnie wymogi dotyczące ogrzewania gazem.
Jakie wymogi musi spełniać budynek ogrzewany gazem?
Od początku 2021 roku inwestorzy planujący budowę lub modernizację domu zostali zobowiązani do przestrzegania nowych, bardziej restrykcyjnych wymagań dotyczących zapotrzebowania budynków na energię, określonych w Warunkach Technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie[2] (WT 2021). Zmiany te są efektem polityki Parlamentu Europejskiego, który w 2010 roku uchwalił nową Dyrektywę UE dotyczącą charakterystyki energetycznej budynków[3]. Dyrektywa wprowadziła znaczące modyfikacje do wcześniejszych przepisów i ustanowiła wspólną metodologię obliczania charakterystyki energetycznej dla wszystkich państw członkowskich. Zgodnie z tą metodologią, nowo budowane obiekty uzyskujące pozwolenie na budowę muszą spełniać kryterium nieprzekroczenia wskaźnika nieodnawialnej energii pierwotnej EP na poziomie 70 kWh/m²rok. Wcześniej, bo w 2017 i 2014 wskaźnik ten był wyższy i wynosił odpowiednio 95 i 120 kWh/m²rok.
Wskaźnik zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP podawany w kWh/(m2rok), to wynik przemnożenia energii końcowej przez współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie nośnika energii końcowej do ocenianego budynku [wi]. Dla poszczególnych nośników energii (sieć ciepłownicza, biomasa, gaz ziemny, olej opałowy, energia elektryczna itd.), przypisane są poszczególne wartości nakładów energii pierwotnej – zgodnie z zał. 2 do Warunków Technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Warto zaznaczyć, że obliczenia wskaźnika EP dla budynków mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie kompetencje w tym zakresie np. architekci.
Dla źródeł OZE współczynnik nakładu jest zeroemisyjny i wynosi 0,0, dla gazu ziemnego 1,1. Oznacza to, że budynki wyróżniające się bardzo dobrą izolacją cieplną, ale ogrzewane gazem ziemnym – od 2021 roku mają trudności ze spełnieniem granicznego wskaźnika Ep na poziomie 70 kWh/m²rok.
W takim kontekście, ogrzewanie gazowe może nadal pełnić funkcję głównego źródła ciepła w budynkach mieszkalnych, wielorodzinnych i użyteczności publicznej – pod warunkiem zastosowania dodatkowych źródeł energii odnawialnej. Takie źródła jak pompy ciepła powietrzne, gruntowe czy instalacje solarne, fotowoltaiczne mogą stanowić uzupełnienie systemu grzewczego, wspomagając proces ogrzewania oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.).
Dlatego warto rozważyć wybór ogrzewania gazowego z integracją dodatkowych źródeł energii odnawialnej. Taki system nie tylko może zmniejszyć koszty eksploatacyjne, ale także przyczynić się do zwiększenia niezależności od fluktuacji cen gazu ziemnego. Jednocześnie pozwala to na dostosowanie się do nadchodzącej polityki unijnej, która dąży do ograniczenia stosowania kotłów gazowych w nowo projektowanych budynkach po roku 2027 roku.
Co dalej z gazem?
W obliczu rosnącej presji na ograniczenie emisji dwutlenku węgla, Unia Europejska planuje stopniowe ograniczanie stosowania kotłów gazowych w nowych i modernizowanych budynkach do 2030 roku. Jednak, w perspektywie zmian klimatycznych i polityki energetycznej UE, pojawiają się nowe, innowacyjne koncepcje wykorzystania gazu, m.in. aprobuje rozwiązania hybrydowe lub wykorzystanie zielonego wodoru lub biometanu do tworzenia mieszaniny gazowej.
Rozwiązania hybrydowe
Ekologiczne substytuty gazu
Program “Czyste Powietrze”
Rozwiązania hybrydowe, łączące ogrzewanie gazowe z technologiami OZE takimi jak pompy ciepła, stają się coraz bardziej popularne. W takim układzie, kocioł gazowy pełni rolę uzupełniającą, wykorzystywaną w momentach szczególnego zapotrzebowania na ciepło, podczas gdy główne źródło energii stanowią odnawialne źródła takie jak pompy ciepła czy fotowoltaika. Takie rozwiązanie oferuje znaczące oszczędności i jest zgodne z dążeniem do zmniejszenia emisji CO₂.
Możliwość wykorzystania w kotłach gazowych zielonego wodoru czy biometanu, jako ekologicznych substytutów tradycyjnego gazu, otwiera nowe horyzonty dla przemysłu gazowego. Te innowacyjne paliwa, pozyskiwane w sposób przyjazny dla środowiska, mogą stanowić klucz do zrównoważonej energetyki gazowej w przyszłości. Już od kilku lat prowadzone są intensywne badania i testy mające na celu wtłoczenie zielonego wodoru m.in. do gazociągów. Wymaga to jednak szeregu bardzo ważnych działań obejmujących wpływ różnych proporcji gazu ziemnego i wodoru na możliwości przesyłowe istniejących sieci.
Biorąc pod uwagę kontynuację programów dofinansowań, takich jak „Czyste Powietrze”, które mogą wspierać wymianę starych kotłów na kotły gazowe lub rozwiązania hybrydowe, przyszłość ogrzewania gazowego nie jest zagrożona. To nie tylko szansa na utrzymanie niskich kosztów eksploatacji i komfortu użytkowania, ale również na dostosowanie się do coraz bardziej rygorystycznych wymagań środowiskowych – które w przyszłości będą niemożliwe do spełnienia dla konwencjonalnych urządzeń na paliwa stałe i płynne.
Rozwiązania hybrydowe, łączące ogrzewanie gazowe z technologiami OZE takimi jak pompy ciepła, stają się coraz bardziej popularne. W takim układzie, kocioł gazowy pełni rolę uzupełniającą, wykorzystywaną w momentach szczególnego zapotrzebowania na ciepło, podczas gdy główne źródło energii stanowią odnawialne źródła takie jak pompy ciepła czy fotowoltaika. Takie rozwiązanie oferuje znaczące oszczędności i jest zgodne z dążeniem do zmniejszenia emisji CO₂.
Możliwość wykorzystania w kotłach gazowych zielonego wodoru czy biometanu, jako ekologicznych substytutów tradycyjnego gazu, otwiera nowe horyzonty dla przemysłu gazowego. Te innowacyjne paliwa, pozyskiwane w sposób przyjazny dla środowiska, mogą stanowić klucz do zrównoważonej energetyki gazowej w przyszłości. Już od kilku lat prowadzone są intensywne badania i testy mające na celu wtłoczenie zielonego wodoru m.in. do gazociągów. Wymaga to jednak szeregu bardzo ważnych działań obejmujących wpływ różnych proporcji gazu ziemnego i wodoru na możliwości przesyłowe istniejących sieci.
Biorąc pod uwagę kontynuację programów dofinansowań, takich jak „Czyste Powietrze”, które mogą wspierać wymianę starych kotłów na kotły gazowe lub rozwiązania hybrydowe, przyszłość ogrzewania gazowego nie jest zagrożona. To nie tylko szansa na utrzymanie niskich kosztów eksploatacji i komfortu użytkowania, ale również na dostosowanie się do coraz bardziej rygorystycznych wymagań środowiskowych – które w przyszłości będą niemożliwe do spełnienia dla konwencjonalnych urządzeń na paliwa stałe i płynne.
[1] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_21_3541
[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1225).
[3] Directive 2010/31/EU of the European Parliament and of the Council of 19 May 2010 on the energy performance of buildings